La résistance des femmes contre les talibans

739

Texte original en persan d’Amir Kausary, journaliste afghan et activiste féministe réfugié en France

Écrire la souffrance des femmes

Il est extrêmement difficile pour moi d’écrire et de parler de la situation des femmes en Afghanistan. Cette difficulté vient en premier lieu du fait que les femmes en Afghanistan ont souffert d’une variété de souffrances et de privations qu’il est presqu’impossible d’exprimer telle qu’elle est vraiment. Car être une femme en Afghanistan, c’est souffrir à plusieurs niveaux. C’est quelque chose que les gens géographiquement hors de l’Afghanistan ne peuvent pas croire. Mais cela n’empêche pas qu’il faut le dire et l’écrire, surmonter la démesure² de l’amertume et de la colère.

Le conflit historique en Afghanistan

L’Afghanistan est une société religieuse et traditionnelle. Comme elle fit dans d’autres sociétés dans le monde, la vague de changements et de modernisation de l’ère récente a affecté le pays. Mais, tout au long de son histoire, des écoles et des idéologies mondiales ont également traversé l’Afghanistan, qui ont aujourd’hui leurs propres partisans. Ces courants vont du marxisme et du communisme au libéralisme, jusqu’à l’islam politique. Toutes ces idéologies prévalaient dans les diverses périodes d’autorité.

Mais pour ce qui est spécifiquement des valeurs modernes, elles ont toujours été défiées dans ce pays et n’ont pas pu se dégager une place dans la société. Le conflit entre tradition et modernité en Afghanistan a une histoire pleine de guerre et de sang.

Le rejet de la modernité et du modernisme continue à coûter au pays, à lui coûter toujours plus cher. Car son histoire la voit accablée par ces conflits dont les motifs qui n’ont pas encore été compris et dépassés. Et la lutte des femmes en Afghanistan pour leur égalité, leur justice et leur liberté, se constitue sous ce même contraste entre tradition et modernité. Familières et conscientes de ce milieu de rencontre entre diverses idéologies, les femmes luttent jusqu’à aujourd’hui, et ne comptent pas s’arrêter.

Un regard sur la situation des femmes au cours des deux dernières décennies

Les deux dernières décennies, depuis l’ère du républicanisme, ont été une indubitable période dorée pour les femmes en Afghanistan. Elles qui ont même joué un rôle important dans la formation du nouveau gouvernement et de la constitution, ont pu poursuivre une éducation à un niveau élevé. Elles constitueront des forces spécialisées à leur mesure. Néanmoins, si elles trouvèrent des espaces de travail ouvert pour elles dans tous les domaines, ces lieux restaient des milieux anti femmes qui les discriminaient, que ce soit dans les politiques ou dans les programmes et leur mise en oeuvre.

De leur côté, les Afghanes de la société civile ont joué un rôle important dans le soutien et la protection des droits et du statut des femmes dans la société. À ce titre, il faut souligner leur présence passionnée dans les médias³, où elles créèrent des journaux indépendants⁴ et diffusèrent des informations sur divers supports⁵, afin de sensibiliser l’opinion publique.

Des femmes afghanes au sommet

Et pour la première fois, les femmes ont atteint le sommet de la magistrature⁶ : le parlement lui-même s’est vu honoré de leur présence. La communauté internationale les a alors soutenues⁷ de manière exhaustive et a mis en œuvre des programmes utiles cette année-là. Tout cela en dépit de la nouveauté du phénomène que représentait la démocratie et ses valeurs en Afghanistan, dont la société sortait d’années sous contrôle des taliban et d’autres groupes djihadistes. La représentation des femmes au sommet a été un progrès tangible au milieu des défis innombrables auxquels elles étaient confrontées pendant tout ce temps. Dans un contexte de manque de sensibilisation et d’analphabétisme des femmes, leur tâche s’avérait immense.

Le régime taliban

Deux ans se sont écoulés depuis la chute de Kaboul par les taliban. Ces deux années ont maintenu le peuple afghan sous le joug d’un système totalitaire religieux n’acceptant ni ne respectant aucun droit international. À l’intérieur du pays n’est prévue aucune loi pour la gouvernance ; le règne de ce régime n’obéit qu’au seul critère de la Charia et des commandements du mollah Habat Allah Akhondzadeh, baptisé Amir al-Mominin.

Aucune légitimité

Cette indigence en termes de gouvernance est telle que les membres du Cabinet de ce gouvernement figurent sur la liste noire de l’ONU⁸. Ce régime taliban, installé pour la deuxième fois en Afghanistan, ne jouit en conséquence ni de légitimité interne, ni de légitimité externe. Quant aux élections et à la volonté du peuple, ils ne sont pas reconnus, puisque le droit à la citoyenneté n’existe pas en Afghanistan. En revanche, les taliban ont le droit d’intervenir dans toutes les affaires de la communauté. Ils le font au moyen de leur fameux ministère de la Promotion de la vertu et de la Prévention du vice.

D’autre part, les taliban ne reconnaissant aucune autre religion ni aucun autre pouvoir que les leurs. Il n’y a pas de parents et de groupes politiques autres que le régime taliban. Mais la radicalité de cette illégitimité est qu’ils ont systématiquement éliminé les femmes de tous les domaines de la vie collective.

Les talibans et la violence sexiste

Depuis que les taliban ont pris le pouvoir, le chef du groupe a émis pas moins de 50 ordres contre les femmes, dont chaque décret contient de nouvelles interdictions pour elles. Non seulement ils retirent systématiquement la femme de la vie collective, mais ils entendent s’emparer des quatre murs de la maison. Ils ont éliminé du gouvernement les ministères des affaires féminines et d’autres institutions qui travaillaient pour soutenir et renforcer les femmes, de sorte qu’il n’y a plus aucune femme détentrice d’un quelconque leadership⁹ en Afghanistan. Mais les taliban se déclarent un régime doublement anti-femmes, puisque les femmes ont même été privées de leurs droits humains.

Interdictions sans fin

Finalement, les taliban ont enlevé un à un tous leurs droits et libertés personnelles et sociales aux femmes. Au cours de ces deux ans de domination en Afghanistan, face au monde et ses centaines d’institutions de défense des droits de l’homme, ils ont imposé à leurs femmes les interdictions talibanes suivantes (dont je ne nomme que quelques-unes) :

• Interdiction d’éducation : les talibans ont fermé les écoles, les universités et les établissements d’enseignement privés pour les femmes qui allaient à l’école.
• Interdiction de travailler¹¹ dans tous les secteurs, même dans les organisations internationales
• Interdiction d’organismes de secours, car il ne doit pas y avoir d’exception à cette règle, même si cela crée un problème majeur aujourd’hui
• Interdiction de participation politique et sociale
• Interdiction de protestation et de litige
• Interdiction de voyager sans loi religieuse
• Interdiction d’aller dans les salons de sport ainsi que dans les bains publics
• Interdiction d’aller dans les restaurants, les salons de coiffure, les pèlerinages, les parcs et sans l’hijab obligatoire
• Pas de droit au divorce ni aux plaintes

En un mot, sous le régime taliban, le pays est devenu une vaste prison pour femmes.

Résistance des femmes

Il serait injuste de dire qu’au cours de ces deux années de règne des talibans, le peuple afghan n’a pas résisté à ce groupe extrémiste. Mais on peut également affirmer que, de la résistance armée aux manifestations populaires massives dans les rues du pays et du monde, ce sont en grande partie les femmes qui les ont menées. Aujourd’hui les femmes en Afghanistan qui se sont battues se battent encore contre ce groupe antisocial. Elles se mobilisent sous diverses formes, comme les manifestations de rue, les conférences de presse, les déclarations faites dans le secret des foyers, la création de bibliothèques et d’écoles secrètes, l’écriture murale et l’utilisation des médias sociaux.

Aujourd’hui, c’est pour leur dignité humaine et leur liberté que les Afghanes se battent¹², Cela, elles l’expriment précisément dans leur devise « Pain, travail et liberté »¹³.

Caractéristiques de la résistance des femmes en Afghanistan

Spontanée, continue et régulière, la résistance des femmes en Afghanistan porte des revendications toujours claires et surtout claires pour le public. Malheureusement, un très grand nombre de femmes qui protestent pacifiquement sont toujours victimes de balles, de torture, d’emprisonnement et de mauvais traitements. Peu d’entre elles peuvent s’éxiler aujourd’hui. Malgré ces menaces, obstacles, obstructions et violences, c’est âprement que les femmes d’aujourd’hui continuent à contester la logique et l’idéologie des talibans. Et pour cela, elles se coordonnent entre elles dans leurs combats, œuvrant au-delà même des frontières nationales et religieuses, dans l’unique but de libérer les femmes. Si elles espèrent encore la victoire, elles remportent en attendant nombre de petits et de grands combats.

Les Basha Posh

Parfois des petites filles se déguisent en garçon pour plus de liberté dans la cité. Lorsqu’elles reprennent les habits féminins, elles peuvent vivre un traumatisme.

مقاومت زنان در برابر طالبان

امیر کوثری

نوشتن از رنج زنان

نوشتن و گفتن از وضعیت زنان در افغانستان برایم بی نهایت دشوار هست. چون زنان در افغانستان به انواع رنج های و محرومیت ها دچار اند که من نمی توانم آنرا آنطور که هست بیان نمایم. زن بودن در افغانستان رنج و درد چند لایه و در هم تنیده است. کسانی بیرون از جغرافیا افغانستان اند نمی تواند آنرا باور نمایند. اما باید گفت و نوشت هر چند بی نهایت تلخ و جانسوز هست.

منازعه تاریخی در افغانستان

افغانستان یک جامعه دینی و سنتی است. این کشور نیز چون جوامع دیگر در سراسر دنیا از موج تغییرات و مدرن سازی عصر اخیر متاثر شده است. مکاتب و ایدولوژی های جهانی پای شان در افغانستان نیز باز شده و طرفداران خویش را داشتند و دارند. از مارکسیم و کمونیسم تا لیبرالسیم و اسلام سیاسی که در دوره های مختلف بر سر اقتدار بودند

اما در میان ارزش های مدرن همیشه در این کشور با چالش روبرو شده و نتوانست در جامعه جای خود را باز نماید. تقابل و منازعه سنت و مدرنیته در افغانستان تاریخ پر از جنگ و خون دارد. مدرن بودن و مدرن گرایی همیشه در این جامعه هزینه داشته و دارد. تاریخ افغانستان پر از منازعه های متنوع است که به دلایل شکل گرفته و تا هنوز هم خاموش نشده است.و مبارزه زنان در افغانستان برای برابری و عدالت و آزادی شان ذیل همین تقابل سنت و مدرنیته و برخورد ایدلوژی های مختلف شکل گرفته و تا هنوز این مبارزه ادامه دارد.

نگاهی به وضعیت زنان در دو دهه اخیر

دو دهه اخیر که از آن به دوره جمهوریت یاد می شود دوره طلایی برای زنان افغانستان بوده است. زنان در شکل گیری حکومت جدید و قانون اساسی نقش مهم بازی نمودند. زنان توانستن به آموزش تا سطح عالی ادامه بدهند و نیروهای متخصص از زنان پرورش بیابد. فضای کار برای زنان باز شد و در همه عرصه برای زنان در پالیسی ها و برنامه های و تطبیق آن تبعیض مثبت قایل شدند. زنان در جامعه مدنی نقش پررنگ داشتن و نهادهای زیاد برای حمایت و حفاظت از حقوق و جایگاه زنان در جامعه به کار آغاز نمودند. زنان در رسانه ها حضور پرشور داشته و خود رسانه ها مستقل را ایجاد نمودند، تا در شکل دهی  اذهان عامه و آگاهی عمومی نقش بازی نمایند. برای اولین بار زنان در مقام های عالی قوه قضایه راه یافتند و پارلمان کشور نیز شاهد حضور پر رنگ زنان بود.  جامعه جهانی زنان را حمایت همه جانبه نمودند و برنامه ها مفید را در طی این سال عملی کردند. با وجود اینکه دموکراسی و ارزشهای آن در افغانستان یک پدیده جدید  بود و جامعه سالهای تحت سلطه طالبان و دیگر گروه های جهادی قرار داشت باز هم پیشرفت های محسوس را ما شاهد بودیم. در این میان چالش های بی شماری نیز سد راه زنان وجود داشت که از آن جمله می توان از جامعه مردسالاری، ارزش های سنتی و زن ستیزانه، نبود آگاهی کافی و بی سوادی زنان، مشکل بودن دسترسی به عدالت و جرم انگاری نشدن خشونت علیه زنان و فساد در دستگاه حکومت را بر شمرد. آزادآ

رژیم طالبان

دو سال از سقوط کابل به دست طالبان میگذرد. در این دو سال مردم افغانستان در زیر سلطه یک نظام توتالیتر دینی زندگی می نمایند که هیچ قاعده و قانون بین الملی را قبول ندارد و احترام نمی کند. در داخل کشور نیز هیچ قانون مدون برای حکومت نمودن ندارند. تنها قاعده و معیار حکمرانی این رژیم شریعت و فرمان های ملا هبت الله آخوند زاده هست که خود را امیر المومینین می داند.

فقدان مشروعیت

 اعضای کابینه این حکومت در لیست سیاه سازمان ملل متحد قرار دارد. رژیم طالبان  که این دومین بار هست در افغانستان روی کار می آید مشروعیت داخلی و خارجی ندارد. انتخابات و اراده مردم را قبول نداشته و حقوق شهروندی را به رسمیت نمی شناسند. طالبان برای خود حق می دهند در همه امور جامعه مداخله نمایند و برای این کار وزرات امر به معروف و نه از منکر را ایجاد نموده اند. طالبان مذاهب دیگر را جز مذهب خودشان به رسمیت نمی شناسند. در رژیم طالبان اقوام و گروه های سیاسی دیگر حضور ندارد. آنان زنان را  به گونه سیستماتیک از تمام عرصه های زندگی جمعی حذف نموده است.  

طالبان و خشونت مبتنی بر جنسیت

از زمانی که طالبان قدرت را گرفته اند تا امروز پنجاه فرمان توسط رهبر این گروه بر علیه زنان صادر شده هست. هر فرمان حاوی ممنوعیت های جدید برای زنان است. طالبان می خواهند به شکل برنامه ریزی شده و منظم زنان را از زندگی جمعی حذف نماید و در چهار دیوار خانه اسیر کند. طالبان وزرات امور زنان و دیگر نهادهای را که برای حمایت و تقویت زنان کار می نمودند از بدنه حکومت حذف نمودند. در رهبری طالبان و کابینه آنان هیج زن وجود ندارد. طالبان یک رژیم ضد زن و زن ستیز اند. زنان را حتی از حقوق بشری شان محروم نموده اند.

ممنوعیت های بی پایان

 طالبان از زنان تمام حقوق و آزادی فردی و اجتماعی شان را گرفته است . آنان در این دو سال سلطه شان در افغانستان در پیش چشم جهان و صد ها نهاد حقوق بشری ممنوعیت های طالبان ذیل را بر زنان وضع نمودند که من فقط از چند تا آن نام میبرم : ممنوعیت از آموزش  : طالبان با امدن شان دروازه های مکاتب، دانشگاه ها و نهادهای خصوصی آموزشی را بر روی  زنان بستن. ممنوعیت از کار در تمام بخش ها ،حتی در سازمان های بین اللملی و امداد رسان که امروز معضل بزرگی ایجاد نموده است.در این مورد بخش صحی مستثنی است. ممنوعیت از مشارکت سیاسی و اجتماعی، ممنوعیت اعتراض و دادخواهی،  ممنوعیت سفر بدون محرم شرعی ، ممنوعیت از رفتن به سالون های ورزشی و همینطور حمام های عمومی، ممنوعیت از رفتن به رستورانت ها ، آرایشگاه و زیارت گاه ها و پارک ها و حجاب اجباری، نداشتن حق طلاق و شکایت و دادخواهی و تا بی پایان … در یک کلام  تحت رژیم طالبان کشور برای زنان به یک زندان بزرگ تبدیل شده است.

مقاومت زنان

در دو سال حاکمیت طالبان مردم افغانستان علیه این گروه دست به مقاومت زده اند. از مقاومت مسلحانه تا اعتراضات مردمی گسترده در خیابان های کشور و جهان که بیشترین آنها توسط زنان صورت گرفته هست.  زنان در افغانستان  امروز به اشکال گوناگون چون اعتراض خیابانی، کنفرانس های مطبوعاتی،صدور بیانیه های از مکانها  سرپوشیده، ایجاد کتابخانه ها و مکاتب پنهانی،  دیوار نویسی و استفاده از رسانه های اجتماعی علیه این گروه زن ستیز و متحجر مبارزه کرده اند و میکند. امروز زنان در افغانستان برای کرامت انسانی و آزادی شان مبارزه می نماید که در شعار شان  » نان، کار و آزادی  » به خوبی بیان شده است.

 ویژه گی های مقاومت زنان در افغانستان

  مقاومت زنان در افغانستان یک مقاومت خودجوش،پیوسته و منظم و با برنامه بوده. خواسته های آنان همیشه روشن و واضح برای مخاطبین بیان شده است. زنان به صورت مسالمت آمیز اعتراض نموده و اما با گلوله، شکنجه،زندان و بدفتاری روبرو شده اند و عده کمی از این زنان امروز در تبعید اند. زنان امروز خود منطق و ایدلوژی طالبان را به چالش می کشند. زنان افغانستان در کنار دیگر زنان به صورت هماهنگ و همراه مبارزه می نمایند. آنان فراتر از مرزهای ملی و دینی رفته و تنها برای آزادی زنان تلاش می نمایند.

پیامدهای حذف زنان

امروز میان دختران جوان آمار خودکشی به صورت بی سابقه افزایش یافته است. زنان زیاد به امراض روانی چون افسردگی، خود آزاری، بی باوری به  خود و ناامیدی و کمروی را مبتلا شده اند.  زنان را طالبان در انزوا برده اند. طالبان مردان خانواده را تهدید می نمایند که بر زنان خانواده شان ممنوعیت های را وضع نماید و آنان را مجبور به قبول خواسته های طالبان کند اگر موفق نشود جریمه می شود. ترس از اذیت و آزار و تجاوز توسط طالبان میان زنان احساس می شود. طالبان زنان را به اتهام های بی اساس اخلاقی به بند می کشند و تهدید می نمایند. امروز فقر در افغانستان بیشتر از هر زمان بالا رفته است و این زنان را آسیب زده است.

امروز طالبان کرامت و انسانیت زنان را زیر سوال برده است و به بدترین شکل ممکن پیش چشم دنیا آنان را تحقیر می نماید . با زنان امروز رفتار غیر انسانی صورت میگیرد توسط حکومت که هویت خویش را از راه زور و سطه گرفته است و افتخار آن داشتن سربازان انتحاری و آدم کشی هست. آنان فقط خود را پاک و شایسته می داند و دیگران را هم باطل و گمراه. زنان به حکم زن بودن حذف می شوند و دیگران بر اساس دیگری بودن شان.

بچه پوش

برای داشتن آزادی بیشتر دختران خورد سال مجبور می شوند لباس پسرانه بی پوشند. زمانی آنان دوباره به هویت اصلی زنانه خویش بر می گردند دچار تروماتسیم روانی می شود.

به امید پیروزی

NOTES

1. Sur le site Euronews, article « Les lauréats régionaux du World Press Photo 2023 montrent l’importance du photojournalisme » par  David Mouriquand – 14/04/2023. ↩︎
2. France info, article « En Afghanistan, on ne punit pas les femmes, on les détruit » par Isabelle Malin – 17/03/2023. ↩︎
3. Le site nimrokhmedia.com qui rend compte des combats des femmes et des problèmes de la société afghane sous les taliban. ↩︎
4. Zan Times est une rédaction d’investigation dirigée par des femmes qui couvre les violations des droits de l’homme en Afghanistan en mettant l’accent sur les femmes, la communauté LGBTQ et les questions environnementales. ↩︎
5. Site rukhshana.com. Rukhshana Media, créée en novembre 2020, est une agence de presse en ligne axée sur la couverture des questions qui touchent les femmes en Afghanistan.
   Rukhshana Media, conscient des relations sociales dominées par les hommes en Afghanistan, a commencé à travailler pour soutenir les femmes dans tout le pays, en rendant compte de la situation actuelle, en renforçant la démocratie, l’égalité et la justice, en rendant compte des questions relatives aux femmes et en luttant contre les croyances misogynes obsolètes ↩︎
6. Sur le site du magazine Le Point/Société : « Afghanistan : la communauté judiciaire se mobilise en France » par Nicolas Bastuck – 19/08/2021. ↩︎
7. Sur le site de France Info : « Femmes afghanes accueillies en France : « Un pays comme le nôtre ne peut pas rester insensible à leur situation », plaide Najat Vallaud-Belkacem » – 04/09/2023. ↩︎
8. Sur la page Sanctions du Conseil de sécurité des Nations Unies ↩︎
9. Sur le site de France 24, article « Pour l’ancienne ministre afghane Habiba Sarabi, « les Taliban n’ont cure de la voix des femmes » – 12/08/2022. ↩︎
10. « Zahra Joya avait 5 ans lorsque les talibans ont pris le pouvoir en Afghanistan et ont interdit l’éducation des filles. Sans se décourager, elle s’est habillée en garçon et a marché deux heures pour aller à l’école et en revenir tous les jours. Après l’invasion américaine de 2001, elle a abandonné son déguisement, terminé sa scolarité et s’est inscrite comme étudiante en droit, avant de découvrir sa vocation de journaliste. ↩︎
11. Sur le site d’OIT/Emploi des femmes (Organisation internationale du travail) : »Les femmes, premières victimes des pertes d’emploi en Afghanistan » – 7 mars 2023.
    Le niveau d’emploi des femmes en Afghanistan a fortement baissé depuis la prise du pouvoir par les talibans en 2021, selon de nouveaux chiffres publiés par l’OIT. ↩︎
12. Sur le site de CARE/ Actualités / Afghanistan :  » Comment les femmes et les filles survivent aujourd’hui
    Comment aider les filles privées d’éducation en Afghanistan ?  » – 24/08/2023. ↩︎
13. Sur le site du Théâtre de la Ville : projection « « PAIN, TRAVAIL, LIBERTE » – LE DIFFICILE COMBAT DES FEMMES EN AFGHANISTAN – 8 mars 2023. ↩︎